Kerkmuziekregisseur Helmut Hoeft en Teufels elektronica-ontwikkelaar Christoph Klug ontmoetten elkaar in de zomer van 2017 en al snel kwam het het zwakke basbereik van het imposante orgel in de beroemde Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche in Berlijn ter sprake. Teufel heeft iets tegen slecht geluid en schonk bij wijze van burenhulp daarom acht subwoofers aan deze historische kerk.

Medewerkers van Teufel kijken dagelijks uit op de Kaiser-Wilhem-Gedächtniskirche: het hoofdkantoor staat diagonaal tegenover de kerk die in de volksmond ook wel ’Hohler Zahn’wordt genoemd. Deze naam komt van de gerestaureerde toren van de oude kerk, die tegenwoordig nog steeds de vernietiging van de Tweede Wereldoorlog symboliseert en als monument voor de vrede jaarlijks miljoenen bezoekers trekt. Het nieuwe gebouw werd tussen 1959 en 1963 gebouwd. Diensten en verschillende (muzikale) evenementen vinden plaats in het iconische achthoekige gebouw dat meer dan twintigduizend blauwe glazen ramen telt. Hier staat ook het imposante orgel met meer dan vijfduizend pijpen.

‘We hebben bas nodig’

De ontmoeting van Hoeft en Klug was de aanzet tot een bijzondere samenwerking tussen kerk en Teufel. Hoeft en zijn collega, titulair organist Wolfgang Seifen, dachten al jaren na over hoe de kerk de bijzonder lage tonen van het orgel kon optimaliseren. Eerst wilden ze het geluidsspectrum aanvullen met andere orgelpijpen. De crux: deze pijpen hebben een lengte van meer dan elf meter en een diameter van vijftig centimeter – zonder grote verbouwing onmogelijk te installeren. Omdat de kerk een monumentaal pand is, kwam deze klassieke oplossing te vervallen. Veel ongecompliceerder en zonder bouwkundige aanpassingen is het pimpenvan het orgel met basluidsprekers. “Toen Christoph over het project vertelde, was het meteen duidelijk: hier moeten wij bij helpen. Ik ben echt trots op onze medewerkers die veel van hun vrije tijd opgeofferd hebben voor dit geweldige project”, licht Teufel CEO Sascha Mallah toe.

Alle registers open: bouwen, testen, aanpassen
“Het gaat niet alleen om het plaatsen van een paar subwoofers achter het orgel”, legt Klug uit. “Met mijn collega, akoestisch ingenieur Massimo Petriaggi, hebben we de complete oplossing gepland en geïmplementeerd.”

‘Acht subwoofers voor een Hallelujah’

Naast Teufels S6000-subwoofers die achter het orgel op een tribune staan, worden een digitale cross-over en een midi-interface gebruikt. De gebruikte samples zijn digitale opnames van echte orgelpijpen. Voor een natuurgetrouw geluid worden een PA-versterker en twee satellietluidsprekers gebruikt. Na de technische installatie volgde de aanpassing aan de ruimte-akoestiek en de intonatie van de digitale registers. Hier konden Petriaggi en Klug niet alleen huntechnische ervaring, maar ook hun muzikale passie inzetten – beidenspelen in hun vrije tijd orgel.

Na maanden werk zijn alle betrokkenen zeer blij met het resultaat. “Wij organisten zijn puristen en mijn collega Wolfgang Soaps en ik hadden natuurlijk het liefst een orgel met nieuwe buizen gehad”, legt Hoeft uit. “Toch zijn we zeer tevreden met het resultaat van de hybride oplossing, het gaat tenslotte niet om purisme, maar om het best mogelijke orgelgeluid in de Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche.” Mallah sluit af: “Onze boxen zijn niet zichtbaar voor de kerkbezoeker en de oplossing klinkt zo overtuigend natuurlijk, dat niemand het idee zal krijgen dat er elektronisch geholpen wordt.”