We schrijven met regelmaat over de technische kant van onze hifi-hobby. Ook testen we talloze apparaten. Van luidsprekers tot versterkers, streamers, kabels en talloze tweaks. Echter is er één cruciaal element waar we weliswaar ook over hebben geschreven, maar feitelijk niet genoeg: de akoestiek. En daar gaan we nu eens goed naar kijken.
Om maar direct een statement te maken: de kamer is verantwoordelijk voor meer dan 50% van de weergavekwaliteit. En om dat statement toe te lichten, geven we een extreem voorbeeld: zet een degelijk hifisysteem maar eens in een lege, betonnen kamer. Dat zal waardeloos klinken. Zet vervolgens dezelfde set in een dode kamer. Dat gaat ook waardeloos klinken, maar op een heel andere manier. Tenslotte zetten we het systeem in een mooie, uitgekiende studio of luisterruimte: nu zal het systeem hoogstwaarschijnlijk uitstekend klinken. U snapt ons punt nu wel, nemen we aan.
Balans
Waar het in feite om gaat bij akoestiek, is een balans tussen energie die verspreid wordt (reflectie) en overtollige energie die ‘gedempt’ wordt: absorptie. Bij diffusie of verspreiding gaat de energie dus niet direct verloren, maar wordt het als het ware breder over de ruimte verdeeld.
Bij absorptie gaat het wel om energie ‘opnemen’. Nu gaat energie nooit zomaar verloren (wet van energiebehoud), maar worden de trillingen (of druk) omgezet in warmte. De vrijgekomen warmte is echter heel klein en niet voelbaar voor een mens.
De kunst is dus een balans vinden tussen het ‘verspreiden’ van het geluid via diffusie en het absorberen van energie (veelal de zogenaamde ‘room modes’) via absorptie.
Meten
Nu lijkt het vinden van de balans een kwestie van domweg dingen proberen. En dat kan ook, maar laten we eerlijk zijn: lukraak diffusers en absorbers plaatsen en hopen op een goed resultaat is niet echt een degelijk plan van aanpak. Beter kunt u gewoon de ruimte eerst goed inmeten om zo inzicht te krijgen in de probleemgebieden die u moet gaan aanpakken.
U zult nu wellicht ook begrijpen dat een meting nét even anders kan uitpakken met systeem A of systeem B. Dat komt door zowel de tuning van een systeem als de bandbreedte waarbinnen u meet. Een full range systeem kán een probleem in de bas blootleggen waar een setje monitors die vanaf 50 Hz weergeeft geen last van heeft. Het is niet zo dat de kamer ineens anders klinkt; de speaker raakt simpelweg bepaalde room-modes aan of niet. Meestal is dat het geval in de lagere frequenties; hoe meer bas, hoe groter de problemen doorgaans worden.
Gratis
Er is heel veel software op de markt waarmee u de kamer kunt inmeten. Redelijk wat goede software is gewoon gratis. Denk aan REW – Room EQ Wizzard. Dit is één van de beste pakketten om een degelijke meting mee te doen. Het is wel even uitzoeken hoe het precies werkt, maar de handleiding is redelijk duidelijk, moeten we zeggen.
Verder hebt u natuurlijk een microfoon nodig om de meting mee te doen. De MiniDSP USB-microfoon is een goede optie: niet superduur en wel degelijke kwaliteit en bovendien zit er een correctiebestand bij om de afwijkingen van de microfoon te compenseren: niet onbelangrijk.
Volgende aflevering
In deze aflevering wilden we simpelweg aangeven dat akoestiek belangrijk is en waarom. In de komende afleveringen gaan we in op diffusie en absorptie, roommodes, actief en passief corrigeren, meten en bijvoorbeeld hoe u luidsprekers kunt plaatsen.
Heel goed om hier aandacht aan te geven! Wellicht wel het meest onderschatte en complexe gedeelte van onze audio-hobby. Zonder te meten en experimenteren en je ruimte goed te snappen, kan je net zo goed niet investeren in je audio set. Ben vaak verbaasd hoe mensen veel te grote luidsprekers in een woonkamer neerzetten en verwachten dat dure apparatuur dat wel aan het spelen gaat krijgen.
Je ruimte dicteert wat past en die ruimte kan je (slechts deels) naar je hand zetten met diffusie en absorptie. Dat is ook al een vakgebied op zichzelf waarbij ik erg goede ervaringen heb met GIK Acoustics.
Ben heel benieuwd naar het vervolg.
Dag Ronnie,
Klopt helemaal hoor. Zoals bij de dealer gaat het nooit zijn. Maar dat hoeft ook niet. Ik vind trouwens dat de beleving van de ruimte waarin de set staat, ook meetelt. Ik bedoel daarmee, je mag een geschikte kamer aankleden met 150 panelen zodat je de beste studio hebt maar is de kamer dan nog gezellig en uitnodigend? Dat kan natuurlijk wel, maar het is vaak veel leuker om met vrienden na een etentje in je woonkamer de muziek wat harder te zetten en dan samen te genieten. De meeste niet-audiofielen zouden het een beetje raar vinden om te verhuizen naar ‘de luisterruimte’ om daar te gaan luisteren.
Groetjes Pieter
Hoi ronnie,
Hoeveel panelen heb jij aangeschaft?
Juist ff gekeken bij Akiko, sorry ze hebben het niet meer op hun site staan.
Zoek maar op Google, Spannende Plaffonds
Dag Wimpie,
Bedankt voor alle info! Ik vind mijn set ook te ‘aanwezig’, en heb een vergelijkbare ruimte. Ik heb me nu een UMIK meetmicrofoon aangeschaft en REW gedownload zodat ik eerst eens goed kan meten wat nu juist de issues zijn. Daarna kan ik bewust kiezen voor een oplossing zoals dat spanplafond.
Ik realiseer me dat het nooit echt helemaal goed kan komen bij mij met al dat glas enzo maar streven naar de best mogelijke verbetering is toch ook al iets nietwaar!
Groetjes Pieter
Hoi Pieter,
Ik heb absorbtie materiaal laten aanbrengen tegen het bestaande plaffond, daar is dan het spanplaffond onder getrokken.
Ik heb een tegelvloer, en aan een zijde van de woonkamer veel glas, een raam en een schuifpui.
Ik vond mijn set altijd te “aanwezig”.
Nu met akoestisch spanplaffond klinkt het meer in balans, ook droger.
Geen galm en of echo meer in mijn woonkamer.
Als je op de site van Akiko Audio kijkt zie je een link naar deze plaffonds.
Ze zitten in Maastricht en de naam van het bedrijf is “Spannende Plaffonds”.
Vertel ons meer Wimpie! Enkel absorptie? Over het hele plafond? Heb je verder veel glas en beton?
Grtjs Pieter
Sinds kort heb ik een akoestisch spanplaffond in mijn woonkamer (luisterruimte), dit kan ik echt iedereen aanraden.