Kandidaat 1: Hegel H90
Inhoud
Tijdens Highend München 2017 lanceert Hegel haar nieuwste Hegel-telg: de H90. Volgens de stand-bemanning presteert deze baby-Hegel beter dan de H160 en evenaart op sommige vlakken zelfs de H360. Hierom hebben we er dan ook lang naar uitgekeken om deze H90 eindelijk te mogen reviewen.
Nu hebben we eerder ook de H360 en de H160 gereviewd. We hebben deze beide ervaren als fijne, krachtige en vooral ongecompliceerde machines. De look en feel van de H90 is zoals we van de fabrikant zijn gewend. Minimalistisch, optisch mooi in balans en o, het bedienen van de H90 voelt zalig. Het heeft iets met de vorm, de afwerking en de grootte van de knoppen te maken verwachten we. De H90 is qua look en feel een grote stap richting highend.
Wanneer we naar de machine kijken zien we een prachtig en ook op afstand goed afleesbaar LC-display. Een mooie upgrade ten opzichte van het beperkte en retro ogende LED display van de voorgaande modelreeks. Verder een source keuzeknop links van de display, een volumeknop rechts van de display. Hegel heeft ook aan de hoofdtelefoonluisteraars onder u gedacht en plaatst een normaal formaat hoofdtelefoonaansluiting aan de rechter zijde. Top!
De netspanningsschakelaar? Haha! Ja, die heeft Hegel zoals gebruikelijk links onderop de unit geplaatst. Lekker uit het zicht, zodat deze de symmetrie en minimalisme in de optiek niet verstoort. En eerlijkheid gebiedt ons te zeggen dat we daar in het verleden toch echt wel even naar hebben gezocht.
De H90 wordt geleverd met een minimalistisch vormgegeven remote. Ondanks de kunststoffen behuizing is deze is een genot om te bedienen. Slechts een paar knoppen om de machine mee te besturen. Zo zouden we dit graag vaker zien; simpel, logisch en doeltreffend.
Connectiviteit en functionaliteit
De achterzijde van de H90 is eveneens minimalistisch vormgegeven. Natuurlijk twee paar speakerterminals, een drietal analoge lijningangen, drie optische digitale ingangen en een coaxiale digitale ingang. Hiernaast uiteraard een RJ45 netwerkaansluiting en een USB-poort.
24-192
Nu heeft de H90 slechts een beperkte highres capaciteit. Waar vele merken ondertussen DSD tot 4x ondersteunen en sommigen ook al aarzelend de overstap maken naar MQA, doet Hegel dit niet. Niet met de H90 althans. De maximale bitbreedte en sampling rate houdt op bij 24 bits en 192kHz.
Erg? Nee. We luisteren liever naar een product dat het met een minder high-spec DAC doet, maar waarbij de techniek en filtering zodanig goed is geïmplementeerd dat het perfect klinkt. En dat doet het. Toch DSD? Dan heeft Hegel in het hogere prijssegment tevens DSD ondersteunende DAC’s in het programma. MQA? Nee, daar doet Hegel niet aan. Het blijven immers net Vikingen; ze laten zich helemaal niets door niemand opdringen.
Streaming Audio
Er is geen chique netwerkstreamer ingebouwd, maar wel een UPnP DLNA interface waardoor er via alle DLNA ondersteunende apps naar de Hegel kan worden gestreamd. Wij hebben gebruik gemaakt van onze DS-audio app van Synology en de mConnect lite app voor de iPhone. Dit werkt perfect.
Airplay streaming worden ook door de H90 ondersteund. Nu klinken Airplay streams niet top. Dit kunnen we de H90 echter niet kwalijk nemen. De (zogenaamd lossless) compressie die Apple toepast is namelijk killing voor muziek, maar de Hegel kan er gelukkig wel mee overweg.
Voor diegene die liever geen handleidingen leest: Let bij het streamen van muziek wel op het geluidsvolume van Airplay of de DLNA app. Staat deze vol open op de tablet of telefoon, dan gaat ook de Hegel vol gas. En dat is soms best even schrikken ja. U bent gewaarschuwd.
Techniek
Hegel heeft de nieuwe SoundEngine2 techniek toegepast in de H90 en belooft hiermee nog beter te presteren dan de eerdere Soundengine generatie.
De Hegel H90 is voorzien van een klasse AB versterker van 2x 60 Watt aan 8 Ohm. Ondanks dit beperkte vermogen hebben we nooit het idee dat de H90 ergens adem tekort komt. Hegel geeft in de specificaties op dat de load mag variëren tussen de 2 en 16 Ohm en dat de dempingsfactor meer dan 2000 bedraagt. Dit zegt heel veel over de kwaliteit die de fabrikant nastreeft.
Klank
De klank van de Hegel kunnen we het best omschrijven als levendig en warm-neutraal. Hiermee volgt de H90 de signatuur van de eerder geteste H360 en H160. De timbre van instrumenten klinkt net even een fractie voller dan in werkelijkheid. Dit maakt de H90, zelfs met heldere en lastig matchende speakers tot een heerlijke luistermachine.
De weergave in het hoog is nagenoeg perfect. Nergens ervaren we scherpe randjes, een glasachtige klank of en overdreven polijstende werking om iets te verhullen. Dit duidt op een goede afhandeling van het digitale signaal. De mate van presentatie van detail en microdetail is bijzonder goed, maar vooral niet overdreven of geforceerd. In het middengebied is de H90 een fractie aan de warme kant. Dit gaat echter niet ten koste van de definitie, maar haalt net even de harde kantjes uit de weergave. Zelfs bij opnames van mindere kwaliteit.
In het laag en sublaag levert de H90 voldoende kracht om de spinnen het huis uit te jagen. Ook de controle in het laag is, ondanks het beperkte vermogen van de H90, erg goed. Nu beluisteren we in, met name, de lagere prijsklassen nog wel eens een flinke aanzet in het laag en midlaag om de boel lekker en volwassen te laten klinken. Dit doet Hegel niet. Het hele spectrum is gehoormatig heel netjes in balans. De Hegel levert gewoon wat er is, met een vleugje warmte.
Geluidsbeeld
De soundstage van de H90 is niet overdreven breed, maar de verschillende instrumenten zijn heel netjes aan te wijzen. Stemmen worden iets groter gepresenteerd dan dat deze zouden moeten zijn, maar niet te groot. We vinden het veel belangrijker dat deze niet gaan ‘zweven’ tussen de speakers en hiervan is bij de Hegel geen sprake. Het fasegedrag van de H90 is blijkbaar uitstekend.
De transparantie is heel goed; het geheel blijft ook bij drukkere passages en hogere volumes lekker luchtig en losjes klinken. Ook de geluidsdiepte heeft een significante verbetering ten opzichte van de eerdere Soundengine generatie. Er worden geen muren verplaatst, maar achtergrond details zijn prima hoorbaar en worden daar geplaatst waar deze thuishoren; in de achtergrond. Dit brengt zoveel meer rust in het geluidsbeeld.
Eindoordeel
Hegel bewijst met de H90 dat een hoog vermogen helemaal niet essentieel is om goed te kunnen klinken. Controle en stabiliteit zijn veel belangrijker dan een hoog vermogen om de dynamiek te kunnen reproduceren. De nieuwe SoundEngine2 techniek is hier beslist debet aan. De verschillen tussen analoog en streaming zijn bij de H90 minder groot dan dat we dit in het verleden wel eens bij andere kandidaten hebben bemerkt. Alles presteert niet alleen keurig zoals we dit in deze klasse mogen verwachten, het presteert zelfs nog een tandje beter.
Wanneer we echter een highend streaming bridge op de interne DAC van de H90 aansluiten, vallen we van onze stoel. Op het gebied van ruimtelijkheid, imaging en driedimensionale weergave springt de kleine H90 ineens naar een heel ander niveau. Instant verdwijnen de speakers in het geluidsbeeld en kijken we een meter dieper in het geluidsbeeld. De versterkertechniek en DAC van de H90 zijn zo goed dat we de klankeigenschappen naar highend niveau tillen. Een upgrade naar een kwalitatief hoogwaardige(re) streamer of streaming bridge blijkt met deze baby-Hegel beslist de moeite waard.
Als we alle klankeigenschappen opsommen dan hebben we niet de indruk te luisteren naar een versterker van ‘slechts’ 1695 Euro. Een prijskaartje van 2499 Euro zouden we ook nog gerechtvaardigd vinden voor deze H90. Alpha Approved!Â
Bravo Hegel, you nailed it this time!
Goed
Klankeigenschappen
Vormgeving
Prijs
Minder goed
Eigenlijk niets
Mooi geschreven review zoals ik van jullie gewend ben.
Mijn Monitor audio gold 100 is aangesloten op de Cambridge audio cxa60. Ik ben toe aan een upgrade en ik ben benieuwd of de hegel echt hoorbaar next-level is tov de cxa60.
Kan je wat daarover vertellen?
Gr
Dro
Als je er een mocht kiezen: De Hegel H90 of de Atoll IN200 Signature met ingebouwde DAC?
Als versterker zeker voor de Atoll in200 signature. Kijk alleen al even aan de binnenkant en voel even aan de kast.
Ik begrijp niet wat de hype betreffende Hegel is. Kasten voelen niet solide aan, knoppen zitten vaak scheef en het heeft de uitstraling van een Loewe Legro systeem uit de jaren 90(daar bedoel ik dus mee dat het nergens op lijkt). Alleen gaan alle review instanties vervolgens zeggen dat het Scandinavische simpliciteit is.
Mijn ervaring met Hegel is anders. Maar goed: smaak. 😉
Begrijp het hele probleem niet zo goed. Iedereen weet toch dat een Hegel Hxxx eigenlijk gewoon een versterker is met enige streaming mogelijkheden. Dit is toch geen streamer op zich.
Begrijp ook niet goed waarom deze dan in een review betreft “streamers” wordt meegenomen als het voor 90% een versterker is.
De Hegel’s zijn een klasse apart qua geluid, maar als streamer zou ik ze absoluut afraden. Heb nu al een tijdje de H360 en de streaming-functie via Bubble UPNP is allesbehalve stabiel. Volgens mij heeft hij gewoon te weinig buffergeheugen? Bij andere streamers (zowel audio als full hd beeld) heb ik altijd vlekkeloos beeld en geluid. Het moet dus wel degelijk aan de Hegel liggen. Ik ben verre van de enige met het probleem, maar wordt door hen compleet onder de mat geveegd. Er is trouwens in meer dan een jaar geen enkele software-update geweest ondanks ontevreden gebruikers. Men doet dus ook niet de moeite om een oplossing te zoeken, Toen ik samen met enkele anderen het probleem bij Hegel doorgaf, zij men leukweg dat ‘streamen’ niet de hoofdopdracht van hun spelers is en dat ze afspelen vanaf computer (wat ik absoluut niet wil) of aangesloten analoge en digitale bronnen aanraden. Ondertussen vegen ze de negatieve reacties onder de mat en blijven ze hun producten als ‘streamers’ verkopen. Ik gebruik hem nu als DAC/versterker voor andere streamers met name Oppo UDP-205 waar Bubble UPNP in combinatie met Minim-server wel vlekkeloos verloopt, alsook met een Bluesound Node 2.
Wat een rotsmoes, zeg! Misschien moet je de krachten gaan bundelen, want dit kan echt niet, gelet op hun prijzen.
Nou nou, laten we het netjes houden. Hegel biedt voor een zeer aantrekkelijke prijs een zeer goed klinkende machine die het maximale laat horen met een goede bron. Wij hebben dit aangetoond en Hegel bevestigt dit blijkbaar.
De streaming-factor zie ik zelf als een grote plus. Het kan. En het integreren van deze technologie kost maar een paar tientjes meer. De nieuwe SoundEngine2 technologie is echt wel een beetje beter dan de vorige generatie, maar ook hier beluisteren we nog steeds subtiele verschillen.
Maar dit verschil is er altijd. Elke streamer klinkt net even anders dan de andere. Zelfs bij streamers uit dezelfde stal. En bij een zelfde streamer kan het ook zo zijn dat een optische, coaxiale en gebalanceerde digitale aansluiting net even anders klinkt. Voor mijzelf iets waar ik zeker mee kan leven.
Ja, maar het moet wel goed werken, Harro. Als het niet stabiel is kun je het beslist niet afdoen met hetgeen popdroid schreef, vind ik. Dat is nl. ‘niet netjes‘.
Wellicht is verstandiger om het precieze probleem aan de Nederlandse importeur voor te leggen. Inclusief een omschrijving van overige componenten in de keten. De importeur is zeer begaan met het merk en ik kan het me niet voorstellen dat deze dit probleem niet zal oplossen.
Ja Harro, wellicht een goede optie om het via die weg nog een keer te proberen. Als hij net zobegaan is met de klanten van Hegel, dan moet het goedkomen, dunkt me.
Ik ken GP Acoustics – waar KEF en Hegel onder vallen – als een importeur die zijn merken en klanten serieus neemt. Het is wel belangrijk te beseffen dat fouten overal kunnen liggen. Zowel bij de fabrikant als bij de rand-apparatuur. Je wil niet weten hoeveel netwerken ik uiteindelijk heb moeten fixen om een streaming-probleem op te lossen. En dat terwijl iedereen natuurlijk zegt dat het aan de streamer ligt… Want die kwam erbij en ineens werkte niets meer. Tsja…
Ik heb ook en Hegel h360, ik vind echter het digitale deel wat achterblijven bij de versterker functie. Ik speel met een Aurender en Mytek combinatie via de gebalanceerde ingang naar de Hegel. Dit is toch wel beter dan de Aurender naar de USB ingang of de streaming functie van de Hegel. Hegel heeft dus wel gelijk wanneer ze zeggen dat de streaming functie van hun h360 niet op hetzelfde niveau zit als de versterker. Het is echter wel vreemd, ik zou dan zeggen sloop het eruit en biedt de versterker goedkoper aan, of geef de consument de keuze.
Hoogmoed komt voor de val. Apple is ook verkeerd bezig, dom dat men de accu laat vervangen. Heeft niemand door dat een update ervoor gezorgd heeft, dat de oudere generatie iPhone’s trager is met internet. Na jouw reactie, wordt mijn upgrade beslist geen Hegel. De Altair Auralic is goedkoper omdat deze uit China komt, door het arbeidsloon kost High-End daar minder. Maar vindt het weer minder, dat er geen app is voor Android, hopelijk is deze straks in de Play Store. Vindt het belangrijk dat de streamer XLR uitgangen heeft, want mijn volgende upgrade wordt aangesloten op professionele actieve boxen, deze kunnen nooit minder klinken dan high-end voor thuis. Het wordt tijd dat fabrikanten de professionele apparatuur, zoals die van Genelec en Adam laat testen door alpha-audio, dan wordt dit waarschijnlijk de standaard voor de audiofiel.
vraagje omtrent de Hegel: over welke highend streaming bridge die op de interne DAC van de H90 werd aangeslotem hebben we het dan?
.
Dat was, in dit geval, de Bryston BDP-2 via de digitale ingang. Via de analoge ingang de BDP-2 in combinatie met een BDA-3 van Bryston. Ja, een factor ‘veel’ duurder, maar het is opmerkelijk hoeveel beter de Hegel er mee omging. Punten voor Hegel dus.
Hoe staan de verhoudingen tussen de Bryston BDP-2 en de Aurender N100H? Ik ben op zoek naar een betere streamer dan de BS node2 in combinatie met de Hegel H360.
Beide zijn heel goed presterende streaming bridges. Bij een A-B vergelijk zijn er klankmatige verschillen, maar die zijn niet levensgroot. De functionaliteit is een belangrijkere factor in de keuze.
De Aurender ondersteunt MQA, de Bryston niet. De Aurender heeft een hele goede app, maar werkt alleen met een iPad. De Bryston is weer met elke webbrowser te bedienen. De Bryston heeft bovendien een compleet arsenaal aan digitale uitgangen. De Aurender is hier weer wat bescheidener in.
Wat zijn dan de verhoudingen tussen de BS node2 en de Aurender n100h?
Dat lijkt me écht appels met peren: kijk even naar het prijsverschil. Natuurlijk wint een Aurender met twee vingers in de neus… Maar dat moet ook wel.
Dat de Aurender met de vingers in de neus wint , weet en besef ik ook Jaap. :).
Op welk gebied in audiotermen wint hij, bedoel ik natuurlijk.
Op alle vlakken. Detaillering, stereobeeld, lucht, balans… Maar dat is logisch, gezien de componenten die gebruikt zijn – met name in de voeding – en de prijs die ze ervoor vragen (vanwege de duurdere componenten).
De Node 2 is een uitstekende streamer, maar de Aurender wint op alle vlakken van de Bluesound. Vooral het geluidsbeeld van de Aurender in veel beter. De N100H klinkt ruimtelijker, heeft meer geluidsdiepte, een betere transparantie, een betere focus, betere detaillering en een betere controle in het laag. Het verschil tussen hifi en highend. Dus heb je een set waarin je deze verschillen zult horen en je hebt een DAC die deze verschillen laat horen, dan is de Aurender een hele goede keuze.
Dag Harro, Hoe hoog schat je Dac van de H360 in en bedankt voor je duidelijk antwoord. 🙂
Lastige. Ik heb de H360 zelf nooit gereviewd. Ik kan hier dus met de beste wil van de wereld geen uitspraken over doen. Vele collega-platformen zijn echter zeer spreken over de interne DAC van de H360. Maar welke dit is? Geen idee.
Hallo Harro,
Uit jouw reactie begrijp ik dat er een externe streamer op een analoge en digitale ingang is aangesloten. Mijn beredenering is dat bij het aansluiten op de analoge ingang het geluid dat afkomstig is van de streamer onveranderd wordt weergegeven door de versterker en dat er bij het aansluiten op een digitale ingang de dac van de Hegel het geluid bepaald.
Klopt mijn beredenering en is het daardoor zo dat door deze manier van testen je hebt beoordeeld of de dac van streamer of de dac van de Hegel een mooier geluidsbeeld geeft?
Inmiddels zijn er bij Alpha-Audio al wat All-in-one apparaten getest. Is er één die er uit springt die het beter doet dan de prijs doet vermoeden.
Nog net in 2017 weer zo’n mooie test.
Klopt het dat de Auralic als enige geen eindversterker heeft. Hoe zijn ze dan met elkaar vergeleken?
Die Auralic is wel pure tecnische erotiek van binnen, behuizing zou doorzichtig moeten zijn!
Gr. Paul
A-A ga zo door in 2018.
Oei! Je hebt helemaal gelijk Paul. Deze is tijdens het onderverdelen – per ongeluk – in deze line-up terecht gekomen… Auralic levert immers de Polaris met ingebouwde versterker. Thanks. We gaan het uiteraard zo snel mogelijk aanpassen.
Je geeft het toch aan in je inleiding dat er twee een einversterking hebben en eentje niet.
Je geeft het toch aan in je inleiding dat er twee een eindversterking hebben en eentje niet.
De Hegel is winnaar qua geluid, maar de Altair wint overall, is dus de conclusie, of niet soms, Harro?
Nou nee, eigenlijk niet. Dit is voor ieder zelf te bepalen. Het zijn drie totaal verschillende machines die uitblinken op specifieke gebieden. De een kan functioneel wat meer, de ander wat minder. En juist hier ligt voor de potentiële koper de beslissende factor. Een overeenkomst: ze hebben allemaal een ingebouwde eindversterker en presteren op hoog niveau. Dus kies wat bij je past en leef daarna lang en gelukkig samen.
Okay Harro, maar we willen altijd zo graag een winnaar. Maar dat is nu ook duidelijk: iedereen kiest zijn eigen winnaar.
Beste Harro, iedereen kan natuurlijk zijn eigen winnaar kiezen, maar de kans op verliezen is dan vrijwel gelijk. Nu begrijp ik wel dat je commercieel gezien geen koopadvies mag geven, maar een wat meer consistente visie over de pro- en contra’s lijken me wel in het testgebied liggen. Zo vind ik de MQA benadering via de Auralic ook wat kort door de bocht, een vergelijk tussen de ‘echte’ MQA conversie versus de oplossing van Auralic lijkt me in ieder geval klankmatig wel te zijn onderscheiden en dus te beschrijven. Helaas mis ik dat nu wel. Beiden werken met een serie filters en upsampeling technieken, wellicht dat de non-deblurring methode van Auralic per saldo te prefereren is… Gezien het tempo waarmee Qobuz met hi-res (studio) versies op basis van DXD uitkomt vind ik superieur. In Nederland hoef je je over bandbreedte niet snel zorgen te maken… Maar een analyse over techniek en resultaten lijk me bijzonder interessant! En dan natuurlijk: hoe klinkt het ;)! En… ik blijf erg gecharmeerd van de Lightning DS App en het Tesla platform, ondanks de Conductor App van de Aurender…, die probleemloos werkt, maar qua uiterlijk toch iets weg heeft van bruine bonen soep!
Haha, over kleuren en styling verschillen de meningen nu eenmaal. Het is wel lekker rustig aan de ogen.
Goed punt dat je aanstipt Pim; ook wij op de redactie zijn heel benieuwd hoe de verschillende MQA en ‘pseudo-MQA’ machines presteren. Puur op MQA-gebied.
Fijn, ik ben benieuwd ! Goed 2018 gewenst,,, 😉