Inleiding
Inhoud
Laten we eens beginnen met een understatement: de Britten hebben een rijke audiohistorie. Dat bleek wel bij het interview met Derek Hughes en Paul Graham over hun luidsprekers. De verhalen over de BBC laten overduidelijk doorschemeren dat de Britten er heel veel tijd en geld in hebben gestoken. Wij bekijken en beluisteren een populair model van Graham: de LS8-1.
Een tijdje terug hadden we een heerlijk interview met Derek Hughes en Paul Graham van Graham Audio. In dat gesprek hebben we het deels gehad over de BBC en de reden dat deze omroep zoveel invloed heeft gehad op de luidsprekerindustrie. Het is werkelijk ongelooflijk hoeveel onderzoek de BBC heeft gedaan naar luidsprekerontwerpen. En dat heeft ze ook behoorlijk op de kaart gezet. De monitorspeakers die ze hebben ontworpen ook trouwens.
Directe afgeleide
De Graham luidsprekers zijn een directe afgeleide van het ontwerp van de BBC. Graham heeft van de meeste modellen de schema’s en rechten weten te krijgen (kopen) en kan en mag zodoende deze luidsprekers fabriceren. (Het gaat specifiek om de LS3/5, de LS3/5A, de LS5/9 en de LS5/8).
Nu zijn er wel de nodige verbeteringen doorgevoerd aan de Graham-versies. Dat is mede te danken aan de enorme kennis van Derek Hughes… een bekende naam bij de BBC. En de zoon van de man achter Spendor… die weer het ontwerp voor de BBC heeft gemaakt. U kunt alles zien in het interview dat we hebben gehad met deze twee mannen.
De Graham LS8/1
De Graham LS8/1 die we hebben ontvangen van Hexagon Audio is een eigen ontwerp, maar wel geïnspireerd op de filosofie van de BBC monitoren (de LS3/6 is een beetje de vader, kunnen we stellen). Een paartje kost u 6200 Euro. Dan hebt u overigens nog niet de statieven. Aangezien u eigenlijk niet zonder goed fatsoen de luidsprekers kunt plaatsen zonder dit soort statieven, hadden we wel graag gezien dat de statieven in de prijs inbegrepen zijn. En eerlijk gezegd vinden we 1100 euro voor de passende statieven erg veel geld. Maar goed: we moeten wat te zeuren hebben, nietwaar?
Hier stopt wel het gezeur, want over de luidspreker zelf is weinig te zeuren! De afwerking is erg goed. Het is natuurlijk ‘retro’, maar wel erg fraai afgewerkt, zoals te zien is in de foto’s. En buiten het optische: het ontwerp klopt als een bus. Het is weliswaar maf dat er twee tweeters in gebruik zijn (we moesten écht even goed kijken), maar buiten dat het wat maf eruit ziet en het idee wat gek is, klinkt het gewoon wél erg goed.
De basis van de Graham LS8/1 is een drieweg basreflexsysteem. En zoals het de BBC monitoren betaamt is het een dunwandige constructie. De panelen zijn slechts 9mm. Graham gebruikt berken multiplex. Het fineer is echt Teak houtfineer. Dat maakt het geheel behoorlijk fraai.
Onderin de LS8/1 zit een papieren woofer. Bovenin zitten twee tweeters (Seas, aangepast naar Grahams specificaties). De tweede tweeter is toegevoegd om extra resolutie te realiseren. De crossovers liggen op 3500 Hz en 13.000 Hz. U leest dit goed: 3500 Hz! De woofer neemt dus in feite het complete laag en midden voor zijn rekening. En de tweede tweeter vult in feite alleen de bovenkant aan. Een bijzonder en afwijkend ontwerp. Maar hoe klinkt dat nu?
Hoi Jaap, deze Grahams doen me denken aan mijn (stokoude) DM2a’s van B&W. Die zijn echter nóg maffer ontworpen dan deze Graham: transmissielijn, dubbele tweeter zoals bij deze Graham met dezelfde functionaliteit, soortgelijke woofer die veel in het middengebied komt, maar dan de plaatsing van de woofer: bóven de tweeters én ook nog eens in de hoek van de kast (a-symmetrisch dus tov de tweeters). De onderkant van de kast is geheel open (natuurlijk wel gevuld met zacht specifiek materiaal) en gereserveerd voor de lage frequenties afkomstig vanuit de “baspijp”.
Kortom, wat is het: 3-weg? 4-weg?, veel gekker ken ik niet, maar ze spelen nog steeds als een huis (en daar gaat het om natuurlijk! 😊).
Mooie review van deze fraaie speaker! Wellicht leuk om extra aandacht te geven aan de ‘revival’ van Engelse speakers zoals deze Graham maar ook de nieuwe Wharfedale Dovedale, de Mission 700 lijn speakers etc.
Klopt. Sorry, daar had ik overheen gelezen :). De driver merken zijn goed, maar niet top imo.
Je trekt echt te snel conclusies naar mijn mening. Een merk is maar een merk. Als er ScanSpeak had gestaan was het wel goed? Of Seas? Het gaat er allereerst om wat je met de units doet. Hoe zijn ze geïmplementeerd? En ten tweede kan het zomaar zijn dat ze op maat gemaakt zijn… Wat meestal het geval is bij betere luidsprekers.
Aanvulling:
Panelen van 9 mm multiplex (wat goedkoop is..) vind ik voor zo’n kast bedenkelijk. Vind 16 mm beter passen met loodbitumen+wol. (Mag hopen dat dat er wel in zit..).
Standaards van gelast staal voor dat smak geld, is gewoon belachelijk natuurlijk.
Het hele BBC ontwerp is rondom de panelen van 9mm. Ze hebben daar ontzettend veel onderzoek naar gedaan, wat je kan zien in het interview met Graham. De statieven ben ik het mee eens, zoals je kan lezen.
Ik quote : “En zoals het de BBC monitoren betaamt is het een dunwandige constructie.” Dat is dus een bewuste ontwerpfilosofie. Of jij het met die filosofie eens bent of niet mag je voor jezelf uitmaken, maar ik zie in je post geen enkele onderbouwing waarom je 16mm met loodbitumen + wol beter vind.
Als luidspreker bouwer, kan ik wel vertellen dat 9 mm echt wel heel mager is. Dat BBC veel 9 mm boeit me totaal niet. Het interview met Graham is preken voor eigen parochie. Zelfbouw icm kwaliteits componenten, is er veel meer uit te halen en voor veel minder geld.
Als je toch €6200 (!) (exclusief standaards) wil uitgegeven, dan is er echt wel wat beters te koop, dan luidsprekers met een “verhaal”, wat je toch weer vergeet.
Maar goed, ieder zijn keuze.
Stuur ons een setje van jou toe. Ben wel benieuwd.
Vind het erg veel geld, voor een luidspreker met deze (klassieke) uitstraling.
Wat voor drivers zitten er in ? Of is het van eigen huis ?
Hoe is het wisselfilter opgebouwd ?
Met wat voor componenten ?
Britse luidsprekers zijn over het algemeen neutraal tot warm in klank en niet voor iedereen geschikt.
Ik vraag me een beetje af of je de review wel hebt gelezen.
We gaan een luidspreker niet open maken om te kijken wat voor componenten er in een wisselfilter zitten. Daarbij wijzen de metingen en vooral de vervorming al aan dat het wel goed zit. Of de tuning je smaak is, is een andere vraag.